Wielki Sfinks z Gizy

Egipt poza piramidami kojarzy nam się z tajemniczą postacią lwa o ludzkiej głowie,czyli Sfinksa.Najsłynniejsze przedstawienie tego mitycznego stwora,czyli posąg Wielkiego Sfinksa z Gizy,powstało z olbrzymiego monolitycznego bloku skalnego.Monumentalna rzeźba liczy 20 m wysokości i 73 m długości.Twarz posągu w najszerszej części mierzy 4 m i jest prawdopodobnie podobizną faraona Chefrena,który nakazał budowę Wielkiego Sfinksa. a głowie mitycznego stwora znajduje się królewskie nakrycie(chusta nemes)oraz królewska kobra wisząca na czole.Posąg ten jest,zważywszy na jego wiek,doskonale zachowany,choć twarz Sfinksa ma niepełny nos i nie posiada brody.Jak przypuszczają historycy i archeolodzy,posąg pierwotnie był w całości otynkowany i pomalowany na czerwono.W czasach swojej świetności musiał wyglądać imponująco,choć do dziś pozostaje fascynującym i tajemniczym strażnikiem Wielkich Piramid.W Nowym Państwie Sfinks był traktowany jako symbol Horusa boga słońca.Monumentalny posąg z Gizy wielokrotnie na przestrzeni wieków był niemal całkowicie zasypywały pustynne piaski.Sukcesywnie odkopywano go już od czasów starożytnych.Za czasów XVIII dynastii pomiędzy między łapami Sfinksa pojawiła się kamienna stela,wstawiona przez faraona Totmesa IV,na której opisał on swój proroczy sen.Jak głosi legenda,pewnego dnia młody Totmes usiadł w cieniu posągu i zasnął.W marzeniu sennym dostrzegł Sfinksa,który złożył mu obietnicę władzy,jeśli tylko odkopie jego rzeźbę z mas pustynnego piasku.Faraon pospiesznie zlecił odkopanie Sfinksa i rzeczywiście zasiadł na tronie,choć badacze starożytności przypuszczają,iż wspomniana wyżej stela była jedynie elementem pomocniczym w legalizacji jego władzy.Przez lata Sfinks był atrakcją turystyczną,inspiracją książek i innych publikacji oraz obiektem badań archeologicznych.W 1816 roku Giovanni Batista Caviglia odnalazł i odkopał fragmenty brody i ureusza Sfinksa,które obecnie znajdują się w Brytyjskim Muzeum i w Muzeum Egipskim w Kairze.Ten sam archeolog odkrył Stelę Snu Totmesa IV.W 1926 roku Sfinks zasypany był piaskiem aż po szyję.W latach 90 XX wieku,pod kierunkiem Zahi Hawassa,dokonano konserwacji posągu i zabezpieczono go przed szkodliwym wpływem czynników zewnętrznych.W maju 1998 roku sformułowano projekt prac konserwatorskich w obrębie Sfinksa,który został zainicjowany przez prezydenta Mubaraka.Renowacja posągu trwała 7 lat,a podczas niej zużyto aż sto tysięcy kamieni.Prace konserwatorskie nie przewidywały rekonstrukcji twarzy Sfinksa.

Piramidy i Sfinks w Gizie

Egipt kojarzy się z piramidami i ciepłem.Najsłynniejszym na świecie kompleksem piramid są te znajdujące się około ośmiu kilometrów od Kairu,w miejscowości Giza,położonej w delcie Nilu.Ponad pustynią wznoszą się mniejsze piramidy oraz trzy główne,najokazalsze starożytne budowle w Gizie wraz z posągiem Sfinksa.To właśnie tam starożytność przetrwała ponad 5 tysięcy lat i zachowała się w prawie niezniszczonej postaci.Największą z piramid jest najwcześniej powstała piramida Cheopsa,w której mieści się także jego grobowiec.Drugą co do wielkości jest piramida z grobowcem Chefrena.Trzecią,znacznie mniejszą,jest piramidą faraona Mykerinosa.Piramida Cheopsa zwana Wielką Piramidą,została zbudowana ok.2575 lat przed naszą erą i pierwotnie miała wymiary:wysokość 146,6 m, zaś długość podstawy 230 m.Wykonana jest z bloków kamiennych z wapieni i granitów.Gładzony wapień położony niegdyś na czubku piramidy wywoływał niezwykłe efekty świetlne w  promieniach słonecznych,niestety nie przetrwał on do dnia dzisiejszego.W środku piramidy znajdują się komory grobowe,do których prowadzą długie korytarze.W Komorze Króla stoi sarkofag bez pokrywy.Piramida Chefrena zbudowana została ok. 540 lat przed naszą erą.Jej wysokość wynosiła pierwotnie 145,5 m,zaś podstawa miała długość 215,5 m.Posiada jedną komorę grobową,do której prowadzi korytarz.Granitowy sarkofag umiejscowiony jest na końcu komory i wpuszczony w podłoże.Piramida Mykerinosa została zbudowana ok.2525 lat przed naszą erą,a jej pierwotne wymiary wynosiły:67 m wysokości i długość podstawy 108 m.Do najsłynniejszych na świecie posągów należy,stojąca nieopodal piramid,rzeźba wykuta z ogromnego bloku skalnego,mająca postać leżącego lwa z głową władcy.Wielkość Sfinksa to około 73 m długości i 6 m szerokości oraz 20 m wysokości i jednocześnie jest on największą pojedynczo stojącą statuą na świecie.Wokół tego posągu kryje się wiele hipotez i legend.Nie do końca wiadomo czy pierwotnie była to głowa lwa zamieniona później przez któregoś z władców na jego własne popiersie,czy może była to postać strażnika umarłych jaki w starożytnym Egipcie był szakal.Został on wykonany z polecenia Chefrena,a jego powstanie datuje się na lata rządów IV Dynastii w latach 2723-2563 p.n.e.Piramidy wraz z posągiem Sfinksa należą do najchętniej odwiedzanych zabytków Egiptu przez turystów z całego świata.

 

Sfinks egipski:historia pomnika kultury

Sfinks egipski,wykuty najprawdopodobniej przed Erą Piramid,wielokrotnie zasypywany piaskiem i nadgryziony zębem czasu,jest jednym z najbardziej interesujących zabytków Doliny Królów.Sfinks jest to postać mityczna przedstawiana zazwyczaj jako leżący lew z ludzką głową.Rzeźby wykonywane w kraju faraonów,takie jak sfinks egipski,wywodzą się z okresu egipskiego Starego Państwa.Tego typu wizerunki tworzono jednak nie tylko w Egipcie.Posągi lwów z ludzkimi lub zwierzęcymi głowami odnaleziono również na terenach południowo-wschodniej Azji. 

Najbardziej znany wizerunek sfinksa 

Najsłynniejszym na świecie pomnikiem sfinksa jest bez wątpienia Wielki Sfinks egipski wykuty u stóp piramid w Gizie.Ten monumentalny pomnik mierzy 73 metry długości i 20 metrów wysokości,głową zwrócony jest ku wschodowi,w kierunku Nilu.Powstał z monolitycznej skały pozostałej przypuszczalnie po wydobywaniu kamienia na Wielką Piramidę.Wgłębienie między łapami bestii pozwala sądzić,iż znajdował się tam niegdyś posążek faraona.Nieopodal,u stóp sfinksa,znajduje się niewielka świątynia. 

Geneza Wielkiego Sfinksa 

Nie znana jest dokładna data wykucia kolosa.Uczeni datują jego powstanie od 2500 roku p.n.e.do nawet 10 tysięcy lat wcześniej.Najpopularniejsza wersja zakłada stworzenie posągu właśnie między 2500-2600 rokiem p.n.e.za czasów panowania faraona Chefrena z Czwartej Dynastii.Część badaczy sądzi,że wykuto wtedy jedynie głowę sfinksa,ponieważ stara była mocno zerodowana.Stąd przekonanie,że Wielki Sfinks ma twarz ówczesnego władcy.Inni sceptycy hipotezy powstania sfinksa w trzecim tysiącleciu p.n.e.argumentują,że ówczesna cywilizacja nie byłaby w stanie stworzyć posągu tej wielkości i był on wykuty wcześniej nawet 7000 lat przed Chrystusem.Według innych badaczy najwcześniej powstał korpus,a na końcu wykuto część tylną. 

Wystawiony na kaprysy klimatu 

Sfinks egipski na przestrzeni tysiącleci był wielokrotnie przysypywany przez piasek.Do 1926 roku był w nim zagrzebany po szyję.Udokumentował to między innymi brytyjski orientalista Edward Lane na swoich rycinach.Posąg odkopywano na pewno za życia Totmesa IV z XVIII dynastii.Uczyniono to również za panowania słynnego cesarza rzymskiego Nerona.Być może dlatego nie ma o nim wzmianek w literaturze starożytnej-był po prostu niewidoczny.Dodatkowo przez wieki działały na niego siły erozji i wód podziemnych.Ich ślady widać na całym posągu.Na szczęście rzeźba była wiele razy odrestaurowywana.

Ostatnia renowacja 

Sfinks egipski ostatnią renowację przeszedł w latach dziewięćdziesiątych XX w.

Tajemnice Sfinksa

"Nie wiecie nic o tym,co tu było,ani co u was było w czasach zamierzchłych(...)Wy naprzód pamiętacie jeden potop,a przed tym było ich wiele(...)ale Wy o tym nie wiecie.Dlatego, że Ci,co pozostali,przez wiele pokoleń ginęli,głosu nie umiejąc zamknąć w litery.A przyczyna tego taka.Wiele razy i w różnym sposobie przychodziła zguba rodzaju ludzkiego.I będzie przychodziła nieraz.Od ognia i od wody największa."Platon 

Do tej pory spodziewano się wielkiego szoku ludzkości w przypadku spotkania kosmitów Teraz coraz bardziej prawdopodobna jest inna możliwość-odkrycie,że przed Nami,ponad 30 tysięcy lat temu,żyły inne cywilizacje.W powszechnym mniemaniu,pierwsze,zorganizowane społeczeństwa pojawiły się około 3 tysiące lat przed narodzinami Chrystusa.I wszelkie materialne pozostałości im właśnie były przypisywane.Łącznie z trzema największymi piramidami w Egipcie oraz wykutym w skale Sfinksem.Egiptolodzy uznali,że najprawdopodobniej powstał on 2,5 tys.lat przed Naszą erą,za panowania faraona Chafre.I wszystko byłoby proste,gdyby nie geolodzy,którzy stwierdzili,że ciało Sfinksa nosi na sobie ślady wielotysiącletnich deszczów.A nad Nilem padało obficie ponad 10 tys.lat przed Chrystusem.Sfinks to posąg lwa z głową człowieka.Uznaje się,że jego twarz przedstawia któregoś z dawnych władców Egiptu.Niezależni badacze zwrócili jednak uwagę na dysproporcję między długim ciałem a małą głową,stosunkowo dobrze zachowaną(nie licząc utrąconego nosa).Zasugerowano więc,że posąg poddany został niegdyś"renowacji".Sfinks jest rzeźbą wykutą z podłoża;przy czym całe ciało znajduje się poniżej poziomu gruntu.Po prostu leży w wyrąbanej niszy.Udowodniono,że w ciągu ostatnich czterech i pół tysiąca lat był wielokrotnie zasypywany.Ponoć w sumie przez ponad trzy tysiące lat ciało było przykryte piaskiem.A wystawała tylko wielka głowa.Zachowały się nawet fotografie z ubiegłego stulecia,na których widać wystającą z piachu tajemniczą twarz.A ciała-ani śladu.Tak więc bardzo łatwo było,bez budowania olbrzymich rusztowań,nadać głowie dowolne kształty.I dziś jest ona dobrze zachowana.Ciało Sfinksa,po odsłonięciu,nie nosí śladów erozji wywołanej przez wiatr,a jedynie przez wodę lejącą się z góry tysiącami lat.Udowodnili to geolodzy z różnych uczelni,m.in.prof.Robert Schoch,specjalista z zakresu wietrzenia skał,wykładający na Uniwersytecie Bostońskim(ITSA).I nawet gdyby wszyscy egiptolodzy zjedli ze złości paznokcie,to nic nie podważy tego stwierdzenia.Najostrożniejsze datowanie wielkich opadów sięga 5-7 tys.lat p.n.e.,Wtedy to panowała neolityczna era deszczowa.Niektórzy jednak sądzą,że wody tej nie było dość dla tak rozległego zniszczenia ciała Sfinksa.Jest bardzo prawdopodobne,że miały w tym swój udział opady tzw.pierwszej ery deszczowej,panującej na terenie dzisiejszego Egiptu 1015 tys.lat przed Naszą erą.Jedno jest pewne-nauka udowodniła,że Sfinks jest wielokroć starszy niż do tej pory uważano.Ale kto go wykuł?Trzy piramidy,Przypisywane faraonom tzw.czwartej dynastii,mają mieć mniej więcej tyle lat,ile egiptolodzy przypisują Sfinksowi.Jest jednak zastanawiające(na co zwraca uwagę coraz więcej niezależnych badaczy),że piramidy wcześniejszych i późniejszych dynastii rozsypują się,a te z czwartej przetrwały do dziś w dobrym stanie.Datowanie tych piramid i przypisywanie ich różnym władcom(co czynił m.in.już Herodot)jest iluzoryczne,bowiem nie ma żadnych dowodów na to,kto je zbudował.Współcześni inżynierowie,eksperci w swym fachu,uważają,że dziś praktycznie nie byłoby możliwe wzniesienie takich budowli.Bloki piramidy Cheopsa ważą od 5 do 70 ton,a w położonej obok świątyni-200 ton.Dziś na świecie jest zaledwie kilka dźwigów mogących unieść taki ciężar(w USA tylko dwa;przygotowanie terenu dla ich pracy trwa miesiąc).Innymi słowy praktycy nie wiedzą,jak przed ponad 4 tysiącami lat transportowano i unoszono 2,3 mln bloków.Znając poziom ówczesnej techniki,uważają to po prostu za niemożliwe.Same piramidy są dziełem nader absurdalnym.To gigantyczne budowle,w których praktycznie NIC nie ma.Najmniejsza z nich,przypisana Menkaure,liczy sobie 60 metrów wysokości pod nią znajdują się jedynie niewielkie mieszczenia.Średnia,zwana piramidą Chafre,w zasadzie nie ma pomieszczeń;niewielkie korytarze idą pod nią i prowadzą do małej komory,usytuowanej na dolnej krawędzi.Trzecia piramida-Chufu(zwanego przez Greków Cheopsem),dwa razy wyższa od najmniejszej,ma kilka dziwnych korytarzy,zupełnie bez powodu przechodzących w wielką galerię,a potem prowadzących do dwóch komór,usytuowanych nader nielogicznie.Dzisiejsza cywilizacja byłaby w stanie zbudować takie obiekty nakładem miliardów dolarów.Jak takie przedsięwzięcie zniosła gospodarka dawnej cywilizacji?Po co było budować giganty,nie służące nikomu?Ludzkość czyniła wiele rzeczy bez sensu,ale nigdy tak wielkim nakładem sił i środków,jakie były niezbędne do zbudowania trzech piramid.Przypisywanie im funkcji grobowców jest wielce wątpliwe.Istnieje domniemanie,że w piramidach znajdują się pomieszczenia,do których na razie nie ma dostępu.Na przełomie 1968 i 1969 roku laureat Nagrody Nobla,fizyk Luis Alvarez przebadał drogę cząstek promieniowania kosmicznego,wpadających do piramidy Cheopsa i stwierdził niebywały galimatias.Jego zdaniem niezrozumiała jest trasa tych cząstek,które bez sensu zbaczają.Jeden z fizyków tamtej ekspedycji powiedział,że nie jest wykluczone,iż struktura piramidy to wielka gmatwanina pomieszczeń.Po 10 latach piramidę zaczęli badać za pomocą sprzętu elektronicznego Japończycy z Uniwersytetu Tokijskiego i stwierdzili istnienie całego labiryntu sal.Być może w układzie obecnie znanych Nam korytarzy,szczególne piramidy Cheopsa, kryje się jakiś matematyczny przekaz,który kiedyś pozwoli odkryć to,czego nawet się nie domyślamy.Nieortodoksyjni badacze zabrali się za Sfinksa i piramidy.W ich wymiarach i kształtach odnaleźli tzw.stałe matematyczne oraz najrozmaitsze proporcje,odnoszące się do wielkości Ziemi i wszechświata.Wklepali wszystko do komputera,który przemielił dane i wyliczył,jak to było,gdy na horyzoncie,na który patrzył Sfinks,Słońce wschodziło w znaku Lwa.Nie będziemy tutaj zanudzać Czytelników skomplikowaną wiedzą astronomiczną.Ograniczymy się tylko do stwierdzenia,że Słońce pozornie obiega cały zodiak w 26 tys.lat.A 10,5 tysiąca lat temu wschodziło w dniu wiosennej równonocy dokładnie w znaku Lwa.Jest bardzo prawdopodobne(i logiczne),że Sfinks był niegdyś Lwem(co wynika z kształtu ciała),zaś faraonowie przekuli mu głowę.Tak więc Lew patrzył na Lwa.Jeśli na mapie nieba nałożyć na gwiazdozbiór Lwa linie przecięć drogi Słońca z ekliptyką,to widać,że linie te schodzą się poniżej Lwa na głębokości jednej trzeciej jego ciała.Po przeniesieniu tego na Sfinksa,założyć można,że pod nim znajdują się co najmniej dwie olbrzymie komory,wykute w skale około 30 metrów pod rzeźbą:I właśnie tam badania sejsmograficzne wykazały obecność kawern w skale.Pomiary przeprowadzano parokrotnie,m.in.w 1993 roku i pod łapami Sfinksa"odkryto"prostokątną komorę.Odbite sygnały wskazywały też na istnienie korytarzy,prowadzących od rzeźby w kierunku piramid.Nikt nie poważył się jednak ich odkopać.Znane są przekazy,np.o mapach wskazujących na to,że przed 10 tys.lat ludzie znali położenie lądów pod dzisiejszymi lodami Antarktydy.Z dziesiątków legend i pisanych przekazów wynika,że na świecie mogły istnieć co najmniej trzy obszary,gdzie rozwijały się cywilizacje,które zniknęły 12-35 tysięcy lat temu.Pierwsza to był kontynent Mu,znajdujący się pośrodku Oceanu Spokojnego,druga to legendarna Atlantyda,lokująca się tam,gdzie dziś Azory(nie darmo marynarze widują stada ptaków,bezradnie kołujących nad wodami na południe od Azorów),trzecia zaś to tereny Antarktydy,wolne od lodu przed 10 tys.lat.Istnieją przekazy kilku ginących kultur,świadczące o gigantycznych kataklizmach.Wedle Indian Hopi były już 3 światy.Pierwszy został zniszczony ogniem,drugi przez przesunięcie się osi ziemskiej i pokrycie wszystkiego lodem,trzeci-powodzią.Obecny świat-jest czwartym;Nasz czas już upływa.Aztekowie z kolei uważali,że przeszły już Cztery Słońca.Pierwsze trwało 4008 lat i zostało zniszczone przez wodę.Drugie trwało 4010 lat i ludzkość upadła wówczas przez wiatr.Trzecie Słońce to 4081 lat i zniszczenia poczynione przez ogień.Czwarta cywilizacja przetrwała 5026 lat,a zakończyła się potopem.Obecnie mamy Piąte Słońce,zbliżające się do swego kresu.I Również Majowie uważali,że ludzkość niszczyły kataklizmy.Jej ostatni cykl trwać ma 5125 lat i zakończy się dnia 4 Ahau 3 Kanbn.Rządzić będzie wówczas Dziewiąty Pan Nocy Tak na marginesie-4 Ahau 3 Kankin to 23 grudnia 2012 roku.Historia ludzkości sięga być może znacznie głębiej niż Nam się wydaje.Kapłani egipscy z Heliopolis przekazywali Herodotowi,że za ich czasów"słońce cztery razy;wzeszło nie od zwyczajnej swej strony,gdzie ono teraz zachodzi dwa razy wzeszło,a skąd teraz wschodzi-tam dwa razy zaszło".Jest to 1,5 cyklu zodiakalnego,czyli 39 tys.lat:Może to prawda,może nie.Wszakże mamy poważne wątpliwości;czy tenże Herodot mówił prawdę,przypisując wielką piramidę Cheopsowi...Tysiąc lat przed Naszą erą ktoś sporządził papirus zwany dziś turyńskim,z racji miejsca przechowywania.Jest to wyliczanka dynastii panujących w Egipcie.Ponoć było ich aż dziewięć przed znanym Nam i akceptowanym przez egiptologów,okresem dynastycznym.A na końcu tekstu znajduje się podsumowanie:"Czcigodni Szemsuor(Towarzysze Horusa)panowali 13420 lat,a rządy przed Szemsu-Hor-23200 lat.Razem 36620 lat"zostawiamy to bez komentarza.Z innych wyliczeń wynika;że rozmieszczenie piramid odpowiada układowi gwiazd w Pasie Oriona(jakże związanego z egipskimi wierzeniami)z roku 10450 przed Naszą erą.Bardzo ciekawą,a ostatnio wielokrotnie cytowaną definicję czasu powstania piramid podał muzułmański kronikarz al.Hakam:"...piramidy mogły być zbudowane tylko przed potopem,bo,gdyby zostały zbudowane później,ludzie by o nich wiedzieli".I teraz przechodzimy do meritum.Otóż wedle wielu przekazów,w piramidach ukryte są informacje i przedmioty pochodzące z zaginionej cywilizacji.Ponoć tej,która istniała przed ostatnim potopem.W IV wieku p.n.e.Rzymianie uważali,że w piramidzie są tajne,galerie,będące składem ksiąg z dawnych czasów,co pozwoliło uchronić wiedzę starożytnych podczas potopu.Arabscy kronikarze,opierając się na pradawnych źródłach twierdzili,że wielka piramida zbudowana została,przed potopem dla ocalenia wiedzy ówczesnej ludzkości.Z kolei koptyjskie legendy mówią o komorze pod Sfinksem,z której prowadzą korytarze do trzech piramid,a każdego wejścia,strzec mają posągi o zadziwiających właściwościach.Być może księgi i przedmioty są ukryte w Sali Zapisów i Komorze Archiwów,ulokowanych i pod Sfinksem."COŚ ma być też i w samych piramidach"Dokładnie przed 5 laty do jednego z kanałów wentylacyjnych piramidy Cheopsa wpuszczono kosztujący ćwierć miliona dolarów,mini pojazd zaopatrzony w kamerę telewizyjną i szukacz laserowy.Po przebyciu 60 metrów urządzenie dotarło do niewielkich drzwiczek.Po czym badania...przerwano.Jest zupełnie niezrozumiałe jak można było wstrzymać penetrację,po osiągnięciu tak obiecujących efektów.Niektórzy egipscy archeolodzy skomentowali prowadzone badania jako próbę odebrania Egiptowi jego dziedzictwa kulturowego.Jedynym wytłumaczeniem był strach naukowców i rządów,przed poznaniem przeszłości.Hipotetyczne odkrycie Sali Zapisów i Komory Archiwów zatrząść może całą współczesną cywilizacją.Okaże się,że Nasze,ponoć tak wspaniałe osiągnięcia,są być może powieleniem tego,co było już dokonane 20-30 tys.lat temu.Może nie jesteśmy tacy doskonali,może inni szli lepszą,łatwiejszą drogą?Jak wytłumaczyć społeczeństwom,że kierunek rozwoju afirmowany przez partie polityczne i rządy jest błędny,albo trudniejszy od innego,niegdyś sprawdzonego?Wiele narodów szczyci się swą historią.Jedni liczą ją na 2,a nawet na 3 tys.lat.Inni tworzą z niej legitymację do panowania nad sąsiednimi narodami.A tu naraz pojawiają się dowody,że to ledwie mgnienie oka w porównaniu z dawnymi cywilizacjami.Wszelkie nacjonalizmy zbledną,bo ich pochodzenie,na które tak mocno powołują się politycy,stanie się śmieszne wobec historii ludzkości,mierzonej dziesiątkami tysięcy lat.Czy wszyscy nabiorą pokory wobec Czasu?Nie można też pominąć wyzwań,przed jakimi staną religie.Wedle Biblii data powstania świata przypada na piąte tysiąclecie przed Naszą erą.Od stworzenia Adama do potopu miało upłynąć nieco ponad 2 tys.lat.Jak z tym pogodzić 12000-letniego Sfinksa?Od kogo Mojżesz dostał 10 przykazań na górze Synaj,skoro wedle przekazów żył ok.1,5 tysiąclecia przed Naszą erą?Kim naprawdę byli aniołowie,jakże często nawiedzający naszych biblijnych protoplastów?Pytania można mnożyć.

Egipski Sfinks

Dla wielu osób Egipt od razu kojarzy się, jak nie z piramidami, to ze sfinksem. Dobrze jest jednak wiedzieć coś więcej na temat tak pięknej budowli, która została wykonana przez samych Egipcjan. Należy zaznaczyć, że byli to niemalże najlepsi projektanci na świecie. Dostrzega się to także w przypadku ustalania różnych właściwości piramid, które są zadziwiające. Tak więc możemy powiedzieć, że sfinks to symbol władzy królewskiej, oczywiście egipskie. Na nim jest przedstawiana postać leżącego lwa z głową człowieka. Tak naprawdę taki sfinks wyobraża faraona, jego twarz. Poza tym warto zaznaczyć, że takie egipskie sfinksy były płci męskiej. To właśnie sama tradycja Egiptu wskazywała, że tak zwana królowa Hatszepsut miała doczepioną sztuczną brodę. Sfinksy egipskie różnią się od innych chociażby pod tym względem, że nie posiadają skrzydeł. To według mitologii sumeryjskiej tak naprawdę sfinksy powinny posiadać skrzydła. Jednak Egipcjanie odchodzą od takiego toku rozumowania i tworzą swój sfinks.

Sfinks

Hor-em Archet(egip.) 

Położenie:Giza,Egipt 

Czas powstania:Ok.5000 lat temu 

Typ:Posąg Monument 

Styl architektoniczny:Starożytny egipski 

Materiał:Monolit 

Wysokość:20 m 

Opis budowli 

• Posąg ten ma ciało lwa i ludzką głowę,ma wymiary 20 m wysokości i 73 m długości.W najszerszym miejscu twarz ma ponad 4 m. 
  
  
  
  
  • Posąg wykuty jest w monolitycznej skale pozostałej po wydobywaniu kamienia na odległą o 330 m Wielką Piramidę,zbudowany został przez faraona Chefrena(głowa Sfinksa jest najwyraźniej jego portretem). 
    
    
    
    
    • Od wieków Sfinks stanowi symbol zagadkowości i tajemniczości.Przypuszcza się,że jest on strażnikiem leżących za nim piramid. 
      
      
      
      
      • Ma królewskie nakrycie głowy i królewską kobrę na czole.Brakuje części nosa,a brody całkowicie,prawdopodobnie pierwotnie był otynkowany i pomalowany na czerwono.W Nowym Państwie pozostawał Sfinks w związku z kultem słońca i uchodził za symbol Horusa(egipski bóg słońca). 
        
        
        
        
        • Budowlę często przysypywał piasek.Do 1926 r.Sfinks był zagrzebany po szyję w piasku.Ostatnio został poddany konserwacji w latach 90.ubiegłego wieku.

Aleja Sfinksów łącząca Świątynie w Luksoru i Karnaku.

Aleja Sfinksów,łączyła w starożytności Świątynie Luksoru i Karnaku.Aleja po której obu stronach stoją kamienne sfinksy,ma szerokość 76 m,a długość około 3 km.Została wybudowana w czasach faraona Amenchotepa III i służyła jako droga procesji między świątyniami w święto Opet.Było to święto w którego czasie barki Bogów Amona,Mut(jego żony),Chonsu(syn Amona)oraz barka faraona kapłani przenosili do świątyni w Luksorze. Procesja trwała od jedenastu do dwudziestu siedmiu dni.

Egipski Sfinks–pół kot,pół człowiek.

Trzech Wielkich Piramid w Gizie strzeże Sfinks,pół człowiek pół zwierze.Mierzy 60 metrów długości i 20 metrów szerokości.Przez Egipcjan nazywany jest Ojcem Przerażenia,bo jest i przez cały czas obserwuje.Sfinks trzyma straż nad całym płaskowyżem Gizy.Jego zadaniem jest opieka nad wzniesionymi obok trzema piramidami.Tylko jedną osobę można tak było przedstawić–faraona.Człowiek o sile lwa i władzy faraona.Sfinks został wykuty z miejscowej skały.Jego głowa jest znacznie mniejsza niż tułów.Na ponad tysiąc lat zniknął pod piaskami pustyni.Z jego odkopaniem wiąże się legenda.Sfinks został odkopany przez młodego Totmesa IV,który usnął pod jego łapami.Totmesowi IV przyśnił się ów pół człowiek pół lew pytając go czemu spotkał go taki los zapomnienia pod piaskami pustyni.Obiecał Totmesowi IV,że jeżeli przywróci mu jego dawną świetność i go odkopie to młodzieniec zostanie faraonem.Tak też się stało.Totmes IV nakazał odkopać Sfinksa,a po śmierci Amenhotepa II został faraonem Egiptu.Na pamiątkę tego zdarzenia nakazał między łapami Sfinksa postawić stele opisującą to zdarzenie.Po dziś dzień wątpliwe jest to czyja głowa znajduje się na grzbiecie Sfinksa.Spekuluje się mówiąc o Chefrenie synu Cheopsa.Gdyż Sfinks stoi w linii prostej z jego piramidą.Z drugiej strojony nakrycie głowy,które na głowie ma Sfinks zwane nemes nosił Cheops,a u następców jego dynastii ta chusta się już nie pojawia.Twarz Sfinksa jak na razie nadal jest tajemnicą i pozostaje tylko czekać na jej odkrycie.

Sfinks

Gr.Σφίγξ lub czasem Φίξ-Fiks to mityczne stworzenie,przedstawiane zazwyczaj jako lew z ludzką głową.Wizerunek ten wywodzi się z czasów egipskiego Starego Państwa-tworzonym wówczas rzeźbom starożytni Grecy nadali nazwę,określającą żeńskiego potwora,"dusicielkę",wywodzącą się z greckiej mitologii.Podobne stworzenia pojawiają się także w kulturze południowo-wschodniej Azji.W europejskiej sztuce,sfinks stał się popularnym motywem zdobniczym w renesansie.Później wizerunek tego stworzenia,często bardzo zbliżony do oryginalnej,egipskiej wersji,pojawił się w wielu innych kulturach. 

Pochodzenie nazwy

Słowo"sfinks"wywodzi się z greckiego Σφίγξ,powstałego prawdopodobnie od czasownika σφίγγω(sphíngō)-"dusić".Być może zostało ono stworzone przez osoby,które obserwowały sposób polowania lwic,które zaciskają zęby na szyi swojej ofiary i czekają na jej uduszenie.Jednak historyk Susan Wise Bauer twierdzi,że greckie słowo"sfinks"powstało na skutek zniekształcenia egipskiego szesepankh,oznaczającego"żyjący obraz".Według niej odnosiło się ono raczej do posągów sfinksów,które zostały wyrzeźbione z"żywej skały"(tzn.kamienia,który znaleziono na miejscu budowy,a nie np.sprowadzono z kamieniołomów),a nie na określenie mitycznego stworzenia. 

Starożytny Egipt i inne wczesne cywilizacje

Najczęściej sfinksy opisywano, jako strażników świątyń.Miały one strzec także grobów królewskich.Najstarsza znana rzeźba sfinksa została znaleziona w Gobekli Tepe w Turcji.Jej wiek oceniany jest na 9500 lat p.n.e.Być może najstarszą rzeźbą sfinksa w Egipcie starożytnym była ta przedstawiająca Hetepheres II z IV dynastii(2723-2563 p.n.e.)Największym i najsłynniejszym wyobrażeniem mitologicznego stworzenia jest Wielki Sfinks z Gizy(ar.أبو الهول),Pochodzący z czasów tej samej dynastii.Choć dokładny czas skonstruowania tej rzeźby nie jest znany,uważa się,że posiada ona twarz faraona Chefrena.Wielu późniejszych faraonów stawiało obok swych budowanych grobowców figury lwów z ludzkimi głowami,będącymi wizerunkami tych władców,aby wskazać na swe bliskie kontakty z Sechmet(boginią-lwicą).Motyw sfinksa był również używany szeroko dla zdobienia poboczy alei wiodących do grobów i świątyń,jak również jako np.ukoronowanie wysokich schodów.900 rzeźb sfinksów z baranimi głowami,symbolizującymi Amona,zostało zbudowanych w Tebach,gdzie kult tego boga był najsilniejszy.Poza rzeźbą z Gizy,inne słynne egipskie wyobrażenia sfinksa to granitowy posąg o głowie władczyni Hatszepsut,znajdujący się obecnie w Metropolitan Museum of Art w Nowym Jorku oraz alabastrowy sfinks z Memfis. 

Starożytna Grecja

Od epoki brązu,cywilizacja helleńska miała handlowe i kulturowe kontakty z Egiptem.Jeszcze przed zajęciem go przez Aleksandra Wielkiego,grecką nazwę"sfinks"nadano wspomnianym rzeźbom.Greccy historycy i geografowie pisali o Egipcie,czasem nazywając rzeźby lwów z baranimi głowami kriosfinksami,a te z łbami ptaków-hierokosfinksami.W greckiej mitologii Sfinks była żeńskim demonem zniszczenia i złego losu,przedstawianym jako potwór o głowie i piersiach kobiety,ciele lwa,skrzydłach orła i wężowym ogonie zakończonym gadzim łbem.Zdaniem Pierre Grimala,właściwą nazwą postaci było Fiks,Φίξ.Takie określenie pojawia się także w 326 wersie Theogonii Hezjoda.Jego zdaniem,rodzicami stwora byli Echidna i Orthrosa.Według innych autorów,jej ojcem był Tyfon.Wszystkie te stworzenia były bóstwami chtonicznymi pochodzącymi z najwcześniejszych mitów starożytnej Grecji,opisujących czasy,zanim bogowie olimpijscy rozpoczęli swe rządy.Sfinks był symbolem antycznego państwa-miasta Chios.Stworzenie to widniało na pieczęciach i monetach pochodzących z VI w.p.n.e.do III wieku n.e.Było także motywem zdobniczym pojawiającym się na posągach Ateny Partenos,(jako zwieńczenie hełmu bogini). 

Zagadka Sfinksa

W greckich mitach pojawiała się informacja,że Sfinks została sprowadzona przez Herę lub Aresa z Etiopii.Sfinks zadawała zagadkę napotkanym ludziom,a za brak odpowiedzi zrzucała w przepaść(wg J.Parandowskiego).We wczesnych wersjach mitu nie podawano dokładnie treści zagadki Sfinksa.Później wskazywano,że brzmiała ona następująco:Co to za zwierzę,obdarzone głosem,które z rana chodzi na czworakach,w południe na dwóch nogach,a wieczorem na trzech?Sfinks dusiła każdego,kto nie potrafił udzielić prawidłowej odpowiedzi.Zagadkę rozwiązał dopiero Edyp,który odpowiedział:Człowiek chodzi rano,to jest w dzieciństwie na czworakach;gdy urośnie,staje się zwierzęciem dwunożnym;a w starości,która jest życia wieczorem,podpiera się laską,jakby mu trzecia noga przybyła.Rzadziej pojawia się wersja mitu,w której występuje także druga zagadka Sfinksa,która chciała wiedzieć,kim są dwie siostry:jedna rodzi drugą,a ta, rodzi tę pierwszą.Odpowiedzią było:dzień i noc(oba słowa są rodzaju żeńskiego w języku greckim).Gdy Edyp odgadł zagadkę Sfinksa,potwór rzucił się w przepaść gdzie strącał ludzi(inna wersja mówi o tym,że stwór pożarł sam siebie).Wydarzenie to interpretowane jest symbolicznie-Edyp miał przyspieszyć tutaj zerwanie ze starymi praktykami religijnymi,reprezentowanymi przez Sfinksa i nadejście czasów rządów nowych bóstw olimpijskich.